We hebben allemaal een monkey mind

Volgens het boeddhisme hebben we allemaal dronken, rumoerige aapjes in ons hoofd die ons voortdurend afleiden en uit het hier-en-nu halen. Dit wordt ook wel onze monkey mind genoemd. Hè, wat gek, denk je misschien. Maar als je de redenering achter deze metafoor hoort, maakt het veel duidelijk op gebied van de muizenissen in je hoofd en hoe je hier op een gezonde manier mee kan leren omgaan.

Boeddha omschreef onze menselijke geest als een plaats waar allerhande dronken apen voortdurend rumoer maken, schreeuwen, rondspringen en amok maken. Zo heb je de angst-aap, de boosheid-aap, de schuldgevoel-aap en soms roepen ze allemaal tegelijk om maar het meeste aandacht te krijgen. We zijn gewend om telkens weer in te gaan op wat deze apen roepen en nemen dit inhoudelijk serieus. Hierdoor schieten we telkens terug in ons hoofd en gaan we weer piekeren over dingen die in het verleden gebeurd zijn en zaken die eventueel in de toekomst zouden kunnen plaatsvinden. Maar kan je die apen in je hoofd rustiger krijgen? Gelukkig wel.

• Je monkey mind rustiger maken betekent niet hetzelfde als de apen uit je hoofd proberen te krijgen. Ze zijn er nu eenmaal, als ongewenste bondgenoten, en het is aan jou om zo goed mogelijk met hen om te leren gaan.
• Meditatie helpt om rust te vinden in de (apen-)onrust. Je kan bijvoorbeeld door middel van de ademfocus je aandacht naar je ademhaling brengen en hierdoor met je geest in het hier-en-nu blijven.
• Ga inhoudelijk niet mee met wat je aapjes allemaal tegen je roepen. Je kan hun uitlatingen vergelijken met je eerste automatische (negatieve of angstige) gedachten bij de interpretatie van een situatie. Zo heb je bijvoorbeeld een neutrale gebeurtenis “mijn leidinggevende kijkt vreemd naar me”, waarbij je angstaapje misschien roept “je doet je werk niet goed! ze zijn niet tevreden over je! je gaat ontslagen worden! dan moet je je huis verkopen! wie weet verlies je dan ook je gezin! uiteindelijk… beland je in de goot!”. Wat je angstaapje roept is erg overdreven, maar het klinkt zo intens dat je vreest dat hij wel eens gelijk zou kunnen krijgen… Hij roept het dan ook met zoveel overtuiging en met volle overgave. Wat de aapjes roepen zijn meestal je eerste negatieve gedachten, die dingen waarvan je bang bent dat ze wel eens zouden kunnen gebeuren. In realiteit is echter vaak een alternatieve, meer neutrale interpretatie op zijn plaats. Zo kan je bijvoorbeeld ook denken “mijn leidinggevende is misschien wat verstrooid of heeft veel aan zijn hoofd”.
• Luister wél naar de toon van hoe de apen amok maken. Het gaat niet zozeer erom inhoudelijk met je piekergedachten mee te gaan (“wat als… dan…”), maar om een stapje achteruit te zetten en op te merken of je gedachten (de zinnen die je apen roepen) vooral angstig klinken, boos, verdrietig, … Dit zegt vaak ook wel iets over hoe je je voelt en waar je vanbinnen mee worstelt. Als je opmerkt dat je bijvoorbeeld vaak worstelt met angst en een onveilig gevoel, kan je die angst proberen toe te laten en te leren dragen. Ook kan je een stuk rond angst en onzekerheid werken bij een psycholoog, als je merkt dat angst je op verschillende vlakken beïnvloedt in het leven.
• Proberen je monkey mind te negeren maakt dat je bende aapjes alleen maar harder begint te roepen. Ertegen vechten zorgt voor hetzelfde resultaat. Hen de ruimte geven om de boel op stelten te zetten vanbinnen, zonder erin mee te gaan, dat geeft net meer rust op lange termijn.
• Eventueel kan je jezelf een piekerperiode toestaan elke dag. Zo kan je bijvoorbeeld elke morgen een kwartier of een halfuur alle aapjes uit volle borst laten schreeuwen zodat ze hun zeg gedaan hebben. Schrijf op wat ze roepen, welke gedachten door je hoofd gaan. Verder hoef je hier niets mee te doen, enkel opmerken en aanwezig laten zijn. Na afloop stop je en zeg je tegen hen dat het nu ook afgelopen is voor de rest van de dag. Ze mogen nog vervelend doen, maar je gaat hen geen extra aandacht meer geven.
• Ga eens na, welke aapjes vallen in jouw monkey mind in het bijzonder op? Wat zijn typische gedachten die ze zeggen, die je nogal snel uit evenwicht brengen, afleiden of onzeker maken? Leer deze terugkomende gedachten te herkennen en te kaderen als afleiding van je bende aapjes. Wat je denkt zijn maar gedachten. Gedachten en uitlatingen van je aapjes zijn géén realiteit.