Marije werd onwel op het werk. Ze ging die avond meteen naar de huisarts om zich te laten onderzoeken. “Je hebt last van stress”, was zijn conclusie. “Je hyperventileert en hebt last gehad van een paniekaanval. Toen je daarstraks onwel werd op het werk, was dat stressgerelateerd. Er is fysiek niets met je aan de hand.” Marije is enerzijds opgelucht dat er medisch gezien niets aan de hand is, maar krijgt nu het gevoel dat het allemaal ‘tussen de oren’ zit.
Een paniekaanval, wat is dat? Komt dat wel vaker voor? En hoe ga je ermee om als je een paniekaanval krijgt?
Wat is een paniekaanval?
Wanneer angst zodanig stijgt dat het zowel fysiek als emotioneel de controle van je overneemt, spreek je van een paniekaanval. Het is een zeer intense angst die plots opduikt. Dit kan erg overweldigend en akelig zijn.
Hoe vaak komt het voor?
Vergeleken met de doelgroep van mensen tot 65 jaar loop je een risico van 1,5 tot 3,5% om een paniekstoornis te ontwikkelen. Hierbij spreek je daadwerkelijk over een vorm waarbij paniekaanvallen geregeld terugkomen, zonder duidelijke reden. Dan hebben we het nog niet over de grote groep mensen die af en toe een paniekaanval krijgt, of de nog grotere populatie van mensen die op regelmatige basis angst ervaart en hier last van heeft.
Hoe herken je een paniekaanval?
- De angst begint zodanig te pieken dat je het niet meer in de hand hebt. Dit uit zich heel sterk fysiek.
- Je ervaart fysieke verschijnselen die doen denken aan het krijgen van een hartaanval. Hierdoor wordt je nog angstiger want je denkt dat je misschien gaat flauwvallen, er medisch gezien iets ernstigs aan de hand is of dat je doodgaat.
- Typische gedachten en ervaringen bij een paniekaanval:
- “Ik krijg een hartaanval”
- “Ik ga dood”
- “Ik word gek”
- “Ik ga flauwvallen”
- Een onwezenlijk gevoel (alsof het allemaal niet echt gebeurt)
- Fysieke symptomen bij een paniekaanval:
- Benauwd gevoel
- Kortademigheid
- Hartkloppingen
- Duizelig gevoel
- Droge mond
- Droge keel, “krop” in de keel
- Beginnen zweten
Hoe ga je ermee om?
- Als je regelmatig last hebt van paniekaanvallen, zonder duidelijke reden om deze uit te lokken, ga je best samen met een psycholoog of psychiater na of je last hebt van een paniekstoornis.
- Besef dat je niet de enige bent met dit probleem. Heel wat mensen hebben hier last van. Het is niets om je over te schamen. Studio Brussel-presentator Otto-Jan Ham vertelde in 2013 openlijk over zijn paniekstoornis in Koppen.
- Praat erover. Krop het niet op maar deel dit met mensen in je omgeving die je vertrouwt of waar je een goed gevoel bij hebt.
- Doen alsof het er niet is lost je probleem niet op. Angst blijft zichzelf steeds versterken als je hier niets mee doet. Daarnaast heeft angst ook de neiging om zich steeds meer uit te breiden: er zijn steeds meer dingen waar je bang van wordt. Je gaat steeds meer plaatsen vermijden waar je misschien een paniekaanval zou kunnen krijgen. Met andere woorden, als je geen hulp zoekt, wordt je wereld mogelijk steeds kleiner.
- Let op met angst voor de angst. Angst is ‘maar’ een gevoel en hoewel het erg onaangenaam en akelig kan aanvoelen, is het niet meer dan maar een emotie. Je kan dit de baas door de controle los te laten en angst toe te laten. Let wel, dit is niet hetzelfde als in de angst meegaan. Aanvaarden dat angst er nu eenmaal is maakt dit gevoel op termijn minder intens omdat je de emotie ruimte geeft.
- Leer ademhalings– en ontspanningsoefeningen aan. De buikademhaling kan helpen om terug ‘juist’ te ademen. Probeer ook rustiger en regelmatiger te ademen. Een tip hierbij is om, bij opkomende paniek, met je adem mee te tellen en erop te letten dat je twee keer zolang uitademt als dat je inademt. Bijvoorbeeld (inademen) 1 – 2 – (uitademen) 3 – 4 -5 -6.
- Ga in therapie bij een psycholoog/gedragstherapeut. Door middel van cognitieve gedragstherapie kan erg effectief gewerkt worden rond paniekaanvallen en angst.
- Let op met kalmeringsmiddelen of het gebruik van angstdempende medicatie zonder medisch toezicht. Je loopt het risico dat je te pas en te onpas angstdempers gaat innemen, waardoor je er nog een probleem bij creëert. Een psychiater kan samen met jou nagaan met welke medicatie je gebaat bent om de angst op een adequate manier te dempen, mocht dat nodig zijn.
Bronnen: Geestelijk Gezond Vlaanderen (2016); Nationaal Kompas (2014); Trimbos Instituut (2008).
