We kennen allemaal wel het piekeren over onze zorgen en de negatieve gevoelens die we ervaren. Piekergedachten over positieve emoties, wanneer het allemaal goed gaat, bestaan echter ook. Dampening, oftewel piekeren over je positieve gevoelens, kan je welzijn beïnvloeden. Je loopt een hoger risico om een depressie te ontwikkelen en het is wellicht ook een negatieve beïnvloedende factor bij de uitkomst van psychotherapie.
In onze samenleving wordt impliciet en expliciet verwacht dat we altijd maar vrolijk en positief zijn en niet blijven hangen in negatieve ervaringen. Maar wat als je je van nature regelmatig niet lekker in je vel voelt? Je misschien gewoon geen positieve gevoelens hébt? Of als je nooit geleerd hebt om positieve gevoelens toe te laten? Uit onderzoek van prof. Dr. Filip Raes (et al., 2014) blijkt dat het piekeren over positieve gevoelens, omdat je deze moeilijk kan toelaten, bij zwangere vrouwen achteraf leidt tot een hoger risico op een postnatale depressie. In het algemeen lijken niet alleen piekergedachten over negatieve gebeurtenissen en negatieve gevoelens, maar ook piekergedachten over positieve emoties bij te dragen aan de ontwikkeling van een depressie (Raes et al., 2012).
Herken je dit bij jezelf, dat je het moeilijk vindt om blijheid of ontspanning toe te laten wanneer dit zich eindelijk eens aandient? Misschien denk je wel “eens zien hoelang dit leuke moment blijft duren, zo dadelijk gebeurt er vast wel weer iets waar ik stress van krijg”. Of je durft niet te genieten van het moment, omdat je je schuldig voelt naar dierbaren toe die het op dit moment moeilijk hebben en niet kunnen genieten. Of je hebt last van minderwaardigheidsgevoelens en denkt dat je positieve gevoelens niet “mag” toelaten, omdat je er (zogezegd) geen recht op hebt. Omdat je de positieve emoties aan de kant duwt, blijven aangename ervaringen te weinig hangen waardoor je leven misschien steeds meer één pot nat lijkt (zie ook de vorige blogpost “Waarom we sneller negatieve informatie oppikken (een biologische verklaring)”).
Mensen met een negatief zelfbeeld lijken sneller positieve emoties neer te sabelen dan mensen met een gezonde dosis zelfvertrouwen. Succesvolle ervaringen komen ook minder binnen. Hierdoor krijgt voornamelijk negatieve input de kans om je te beïnvloeden. Het kan haast niet anders dan dat je hierdoor een negatievere kijk krijgt op de wereld en op jezelf (Wood et al., 2003).
Het dempen van positieve gevoelens lijkt herstel van een depressie in de weg te staan en is een factor waar in het verleden slechts weinig oog voor was binnen de hulpverlening. Steeds meer dringt het besef door tot het niet alleen gaat om het aanpakken van piekeren over negatieve gevoelens, maar ook over het leren toelaten van positieve emoties (Werner-Seidler et al., 2013). Ook bij het ontwikkelen van meer mededogen voor jezelf (self-compassion) blijkt moeite met positieve emoties (gericht op jezelf) een blokkerende factor te zijn. Zeker mensen met een laag zelfbeeld en een hoge mate van zelfkritiek hebben de neiging om angstig of ongemakkelijk te reageren op vriendelijkheid voor zichzelf (Gilbert et al., 2014).
Eventueel helpend zijn een training in mindfulness om adequater met (positieve en negatieve) emoties om te leren gaan. Verder kan een psycholoog/gedragstherapeut je helpen meer inzicht te krijgen in de rol van gedachten en gevoelens op je gedrag en welzijn.
Bronnen:
Gilbert, P., McEwan, K., Catarino, F., Baião, R., & Palmeira, L. (2014). Fears of happiness and compassion in relationship with depression alexithymia, and attachment security in a depressed sample. British Journal of Clinical Psychology, 53(2), 228-244.
Raes, F., Smets, J., Nelis, S., & Schoos, H. (2012). Dampening of positive affect prospectively predicts depressive symptoms in non-clinical samples. Cognition and Emotion, 26(1), 75-82.
Raes, F., Smets, J., Wessel, I., Eede, F. Van Den, Nelis, S., Franck, E., Jacqemyn, Y., & Hanssens, M. (2014). Turning the pink cloud grey: Dampening of positieve affect predicts postpartum depressive symptoms. Journal of Psychosomatic Research, 77(1), 64-69.
Interview met prof. dr. Filip Raes in Knack 37 (09/09/2015).
Werner-Seidler, A., Banks, R, Dunn, BD, & Moulds, M.L. (2013). An investigation of the relationship between positive affect regulation and depression. Behaviour Research and Therapy, 51, 46-56.
Wood, J.V., Heimpel, S.A., & Michela, J.L. (2003). Savoring versus dampening: Self-esteem differences in regulating positive affect. Journal of Personality and Social Psychology, 85(3), 566-580.
