Afscheid nemen en loslaten – Een rouwproces

Afscheid nemen doe je in het leven vaker dan je denkt . Misschien verbreek je na jarenlang twijfelen een ongezonde relatie. Of je neemt afstand van een goede vriend(in) die je steeds in de kou laat staan in moeilijke tijden. Je verliest een dierbare door een ongeval of ziekte. Je neemt ontslag of wordt ontslagen. Op verschillende manieren kan je afscheid nemen van een bepaald iets of iemand en aan een nieuw hoofdstuk beginnen. Dat dit met ups en downs verloopt heb je misschien al gemerkt. Loslaten is nu eenmaal een rouwproces.Het kan best akelig zijn om iets of iemand los te laten. Allerhande gedachten gaan hierbij gepaard.

“Wat als ik achteraf spijt krijg van mijn beslissing?”

“Wat als ik achteraf besef dat ik me gewoon had moeten tevreden stellen met wat ik had?”

“Is het wel een goed idee om dit op te geven? Het voelt immers vertrouwd en veilig, ook al zit het niet meer goed.”

“Misschien zie ik mijn eigen aandeel niet voldoende of is dit slechts een moeilijke periode.”

“Doe ik wel voldoende voor de persoon die ziek is (geweest) en waarvan ik afscheid dien te nemen? Hoe kan ik hem of haar in mijn hart houden zonder eraan onderdoor te gaan?”

“Kan ik ooit mijn leven terug opnemen en gelukkig zijn ondanks het verlies van deze persoon?”

Geef jezelf de ruimte om afscheid te nemen en verwacht niet dat dit van vandaag op morgen gaat. Probeer mee te veren met je gevoelens. De ene dag ben je opgelucht of kan je vrede nemen met de situatie, de andere dag word je gekweld door emotionele pijn en verdriet. Dat is oké en volkomen normaal. Een rouwproces van een persoon die je verliest, die heengaat, is uiteraard nog gecompliceerder dan wanneer je pakweg je baan verliest. Toch zie je gelijkaardige processen in het loslaten. Rouwen doen we vaker dan we denken.

Elisabeth Kübler-Ross onderscheidde vijf fasen in een rouwproces. Ze gaf hierbij aan dat iedereen zijn rouwproces op zijn eigen unieke manier doormaakt; Het is dus best mogelijk, bij het verlies van een dierbare, een vriendschap, een baan, … dat je bijvoorbeeld een fase overslaat. Of dat je niet per se de fasen in deze volgorde doorloopt. Het is wel handig om na te gaan of je jezelf in deze fasen herkent omdat dit inzicht en herkenning kan geven.

Ontkenning

“Dit is niet echt aan het gebeuren”, “Ze gaat niet echt bij me weg”, “Hij komt deze ziekte wel te boven”, … Wat er aan het gebeuren is, voelt zo onwerkelijk en misschien schokkend dat je het niet aankunt om dit onder ogen te zien. Je wilt het niet zien en probeert jezelf voor te houden dat dit niet echt is. Dit is een compleet normale fase, zie wel dat je er niet in blijft hangen.

Boosheid

“Waarom ik?”, “Ik heb al zoveel meegemaakt in het leven. Het is niet eerlijk verdeeld. Dit is onrechtvaardig!”, “De ander had het zo en zo moeten aanpakken, dan was het nooit zover gekomen.”

Zodra je beseft wat je kwijt bent, kan er boosheid ontstaan. Het onrecht en verdriet uiten zich door je op anderen af te reageren, door boos te zijn op de wereld, … De emotionele pijn is voelbaar en boosheid is op dat moment een actieve manier om ermee om te gaan.

Het gevecht aangaan

“Ik ga het vanaf nu helemaal anders aanpakken”, “Ik ga aan mezelf werken” of “Vanaf nu zet ik me in voor goede doelen”.

Je zoekt manieren om toch het verlies tegen te gaan door iets positiefs hiertegen over te stellen. Het is alsof je wilt onderhandelen met het leven om op een actieve manier toch een goede uitkomst te bekomen. Hoop is hierbij sterk aanwezig.

Verdriet en depressie

“Het is te veel, ik kan dit niet aan”, “Ik ben zo verdrietig, ik kom dit nooit meer te boven” of “Het komt nooit meer goed met mij”.

Je beseft het verlies en de impact hiervan op jou als mens en op je leven. Dit raakt je, haalt je ondersteboven en zorgt ervoor dat heel wat emoties naar boven komen (verdriet, angst, schuldgevoelens, schaamte, …). Mogelijk zit hier ook woede onder die je inslikt en die zich tot jezelf keert. Woede om de situatie, om wat je overkomt en tegelijkertijd het besef dat je er niets (meer) aan kunt doen.

Aanvaarding

“Het is nu eenmaal zo”, “Het is wat het is” of “Hoe verdrietig ik er ook om blijf, ik kan nu eenmaal niets aan deze situatie veranderen”.

Uiteindelijk geef je de pijn en het gemis een plaats. Als je iemand verloren hebt betekent dat niet dat je die persoon vergeet, maar wel dat je je leven verder zet met hierbij een speciaal plekje in je hart voor die persoon. Je blijft aan deze persoon denken maar wordt door deze herinneringen niet telkens opnieuw uit evenwicht gehaald. Aanvaarden is soms een lastig woord voor mensen, want hoe kan je verlies zomaar ‘aanvaarden’?! Je kan dit zien als een besef dat de dingen nu eenmaal zijn gelopen zoals ze zijn gelopen en dat je berust in hoe de situatie is. Je vindt het nog altijd erg (de relatie die is stukgelopen, de baan met die leuke collega’s die je niet meer hebt, de persoon die je verloren hebt), maar weet terug te functioneren ondanks verdriet, pijn en andere lastige emoties.

In welke situaties ervaar jij bij jezelf een rouwproces?

Zijn er rouwprocessen uit het verleden waarvan je nu beseft dat je in een bepaalde fase bent blijven hangen, waardoor je moeilijk kunt loslaten?

Blijf zacht en mild voor jezelf. Het is niet gemakkelijk om afscheid te nemen en mee te veren met de ups en downs van het leven. Een goede vriend(in) voor jezelf zijn helpt je om hier beter mee om te gaan.

Bronnen:

De vijf fases van rouwverwerking

http://www.kublerrossvlaanderen.be/?item=1_de_vijf_fasen_van_rouw