Erbij horen, waarom is dat zo belangrijk?

We zeggen wel allemaal dat we onszelf willen zijn en dat we ons niets van anderen aantrekken, maar stiekem, diep vanbinnen, willen we er eigenlijk wel graag gewoon bijhoren. De mate waarin je je aanpast aan anderen om bij de groep te horen verschilt van persoon tot persoon, maar dat we elkaar wederzijds beïnvloeden is een feit. Hoe komt het dat erbij horen zo belangrijk is?

De evolutionaire psychologie kan hier deels antwoord bieden. In de oertijd had je de gemeenschap nodig om te overleven. In je eentje redde je het gewoon niet. Samen met anderen kon je zorgen voor voedsel, onderdak, warmte en fysieke veiligheid. In de huidige maatschappij ligt de nadruk dan weer sterk op het individu en ‘je eigen ding doen’, maar toch merk je dat erbij horen ook nog steeds belangrijk is. Je wil graag bij een bepaalde groep horen in het bepalen van je identiteit. Wel is er tegenwoordig meer vrijheid, vergeleken met de vorige generaties, om zelf de groep te kiezen waar je mee geassocieerd wenst te worden.

Uit sociaal-psychologisch onderzoek blijkt dat we er allemaal wel willen bijhoren, maar ook dat velen zich alleen voelen of de idee hebben er niet bij te horen. Mocht je dit herkennen, ben je dus niet alleen. De meesten voelen zich er niet bijhoren. Het is zelfs een zodanig veel voorkomend fenomeen, dat hoogleraar en onderzoekster Roos Vonk er een aantal jaar geleden tijdelijk een website over had opgericht: ‘Wij horen er niet bij’.

Het voordeel van erbij te horen is dat je een gevoel van rust en veiligheid over je krijgt. Je voelt je niet meer alleen. Samen lukt het soms ook beter om bepaalde gemeenschappelijke doelen te realiseren. Deel zijn van een groep of een gemeenschap draagt bij aan je gevoel van identiteit. Het geeft een gevoel van erkenning en (zelf)bevestiging.  Het nadeel van erbij horen is dat je soms meer conformeert dan goed voor je is. Dat je als het ware een te groot stuk van jezelf opzij zet, dingen doet die niet bij jou als persoon horen, om toch maar bij de groep te blijven horen. Je wordt soms meer beïnvloed dan je denkt en groepsdruk kan behoorlijk intimiderend zijn. Anderzijds kan er niet bij horen een gevoel van eenzaamheid creëren en je doen twijfelen aan jezelf (‘wat scheelt er met me dat ik geen deel van de groep ben?’).

• Weet dat iedereen er stiekem wel bij wil horen. Niemand vindt het leuk om uit de boot te vallen, zelfs niet degenen die heel hard uitroepen dat het hen niets kan schelen.
• Probeer je bewust te zijn van de mate waarin je conformeert met de groep of personen waar je bij wenst te horen. Zie dat je toch steeds je eigenheid blijft behouden.
• Blijf eerlijk tegenover jezelf. Lieg jezelf niet voor dat het je allemaal niet kan schelen, je weet goed genoeg dat het je wel raakt als je met anderen niet overeenkomt of voelt dat je geen deel van een bepaalde gemeenschap bent. Dat is op zich niet erg, die gevoelens mogen gewoon aanwezig zijn, je hoeft hier verder niets mee.
• Forceer jezelf niet om per se bij die ene groep te horen. Als je niet automatisch in de groep wordt opgenomen, is dat misschien een teken dat een andere groep beter bij jou past (ook al wil je op dit moment echt heel graag bij deze ene groep horen, bijvoorbeeld die hippe collega’s die altijd zoveel lol lijken te hebben op de werkvloer).
• Je bent OK zoals je bent. Hoor je niet bij een bepaalde groep, dan is er altijd wel een andere groep waar je wel je plekje vindt. Belangrijk is dat je deel uitmaakt van groepen of gemeenschappen die jou respecteren zoals je bent en waar je jezelf kan zijn. Als het te veel wringt om erbij te blijven horen, is het misschien tijd om los te laten.
• Niets moet. Wees gewoon jezelf en dan merk je dat je vanzelf wordt opgenomen in bepaalde gemeenschappen, op het werk en in je privéleven. Misschien niet altijd de gemeenschappen die je in gedachten had, maar laat je gewoon verrassen. Soms lijkt het dat hoe meer moeite je doet, hoe minder goed het lukt om echt aanvaard te worden door anderen. Laat de controle los en laat de nieuwe ervaringen en nieuwe vriendschappen op je afkomen, zonder deze meteen te beoordelen. Authenticiteit en een open geest zijn vaak nog de beste manieren om echte vriendschappen te sluiten.